Varens zijn fascinerende planten die al miljoenen jaren onze planeet sieren, lang voordat de moderne tuinen vorm kregen. Deze oeroude planten gedijen het best in vochtige, schaduwrijke omstandigheden, waardoor ze ideale kandidaten zijn voor minder zonnige delen van de tuin. Maar wanneer is nu precies het beste moment om varens te planten?
Het planten van varens kan het beste gebeuren in het vroege voorjaar of in de herfst. Deze periodes bieden de milde temperaturen en vochtige grond die essentieel zijn voor het succesvol wortelen van deze planten. In het voorjaar, net na de laatste vorst, beginnen varens aan hun groeicyclus, wat hen de kans geeft om zich te vestigen voordat de zomerhitte intreedt. De herfst biedt een soortgelijk voordeel; de koelere temperaturen en natuurlijke neerslag helpen de varens om een sterk wortelstelsel te ontwikkelen, essentieel voor overleving tijdens de wintermaanden.
Voor de beste resultaten is het aan te raden om varens te planten op een schaduwrijke tot halfschaduwrijke plek, waar ze beschermd zijn tegen direct zonlicht. De grond moet rijk en goed doorlatend zijn, met voldoende organisch materiaal om vocht vast te houden. Regelmatig water geven, vooral in droge periodes, zal de varens helpen om gezond en weelderig te blijven.
Varens zijn niet alleen overlevers uit de prehistorie, maar ook een uitstekende aanvulling op elke tuin die streeft naar een natuurlijke, bosrijke uitstraling. Deze planten zijn uiterst veelzijdig en kunnen op vele manieren gebruikt worden, van bodembedekkers tot elegante accenten in schaduwrijke borders.
Er bestaan talloze soorten varens, elk met hun unieke eigenschappen en voorkeuren. De Polystichum setiferum, bijvoorbeeld, staat bekend om zijn zachte, fijn verdeelde bladeren en is perfect voor een wat formelere tuinlook. De Matteuccia struthiopteris, ofwel de struisvaren, heeft daarentegen grote, uitzwaaiende bladeren die een dramatisch effect kunnen geven aan een schaduwrijke hoek. De Athyrium niponicum ‘Pictum’, ook bekend als de Japanse regenboogvaren, voegt een vleugje kleur toe met zijn zilver-groene bladeren die paars en roze kunnen doorschemeren.
Bij het plannen waar varens te planten, is het belangrijk om na te denken over de hoogte en textuur die ze toevoegen aan de tuin. Lage soorten zoals de wijfjesvaren zijn uitstekend geschikt als bodembedekkers, terwijl hogere varens prachtig staan achterin een border of langs een schaduwrijk pad. Ook de bodem speelt een cruciale rol; varens prefereren een humusrijke, goed gedraineerde grond. Een plek onder bomen of langs oude muren kan ideaal zijn, waar ze de mystieke sfeer van een oud bos kunnen nabootsen.
Hoewel varens relatief onderhoudsarm zijn, profiteren ze van een beetje extra zorg, vooral wanneer ze nieuw zijn aangeplant. Regelmatig water geven en het aanbrengen van een laag mulch helpt de grond vochtig en koel te houden. Dode of beschadigde bladeren moeten worden verwijderd om gezonde groei te bevorderen en ziekten te voorkomen. Ook is het belangrijk om competitieve planten zoals brandnetels weg te houden, zodat de varens niet moeten strijden om voedingsstoffen en licht.
Varens zijn niet alleen prachtige, zelfstandige planten, maar functioneren ook uitstekend in samenhang met andere schaduwminnende soorten. Dit deel van het artikel richt zich op hoe je varens kunt combineren met andere planten en welke verzorgingstips essentieel zijn om je schaduwrijke tuin te laten floreren.
Varens combineren prachtig met hosta’s, die ook bekend staan om hun vermogen om in schaduwrijke omstandigheden te groeien. De brede, decoratieve bladeren van hosta’s contrasteren mooi met de fijne textuur van varenbladeren. Voor een kleurrijk accent kun je bloeiende schaduwplanten zoals helleborus of digitalis toevoegen, die zorgen voor een opvallende bloei en diepte in de tuin.
De juiste bodemvoorbereiding is cruciaal voor het succes van varens. Ze geven de voorkeur aan een rijke, goed doorlatende grond die rijk is aan organisch materiaal. Het toevoegen van compost of bladaarde kan de grondstructuur aanzienlijk verbeteren en zorgen voor de vochtige omstandigheden die varens nodig hebben. Vergeet niet de grond lichtelijk zuur te houden, wat je kunt bereiken door tuinturf of dennenschors toe te voegen.
Consistent waterbeheer is essentieel, vooral tijdens droge periodes. Varens hebben een constante vochtigheid nodig, maar staan niet graag in water gelogde grond. Mulchen met organisch materiaal helpt niet alleen om vocht in de bodem te behouden, maar onderdrukt ook onkruid en biedt voedingsstoffen naarmate het afbreekt. Een mulchlaag van enkele centimeters dik is
ideaal, vooral rond de basis van de planten waar het helpt de worteltemperatuur te reguleren en vochtverlies te minimaliseren.
Hoewel varens over het algemeen weinig last hebben van plagen en ziekten, kunnen ze soms aangetast worden door slakken en bladluizen. Regelmatige inspecties van de onderzijde van de bladeren en tijdige actie kunnen helpen om deze problemen onder controle te houden. Natuurlijke vijanden zoals vogels en lieveheersbeestjes kunnen helpen de populaties van schadelijke insecten in balans te houden.
Wintergroene varens zoals Polystichum setiferum hebben weinig winterbescherming nodig en kunnen de tuin zelfs in de koudste maanden van kleur voorzien. Voor meer delicate soorten kan het aanbrengen van een extra mulchlaag helpen om de wortels te beschermen tegen bevriezing. Aan het begin van het groeiseizoen is het een goed idee om de oude bladeren weg te snoeien om ruimte te maken voor nieuwe groei. Dit bevordert niet alleen een gezondere plant, maar houdt de tuin ook netjes en aantrekkelijk.
Door aandacht te besteden aan deze aspecten van plantcombinaties en verzorging, kunnen varens en hun begeleidende planten een weelderig, groen toevluchtsoord creëren in de schaduwrijke delen van de tuin, waar andere planten het misschien moeilijk hebben om te overleven. Het implementeren van deze strategieën zal resulteren in een gezonde, bloeiende tuin die zowel esthetisch als ecologisch waardevol is.
